AKP ve MHP’nin hazırladığı seçim ve siyasi partiler yasası Meclis Başkanlığı’na sunuldu. Çalışmayı AKP Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı ve MHP Genel Lider Yardımcısı Feti Yıldız açıkladı.
halktv.com.tr Genel Yayın Direktörü Hakan Çelenk ve Kamuoyu Araştırmacısı / Ekonomist Can Selçuki, açıklanan çalışmayı kıymetlendirdi.
‘Sürpriz olan bir husus var’
Çelenk, “Bu kanunda AKP ve MHP ortasında tartışma yaratan dar ve daraltılmış bölgeler yok ancak farklı şeyler var. Yüzde 7’lik seçim barajı geldi. Beklediğimiz bir şeydi. Lakin beklemediğimiz sürpriz olan bir husus var” dedi.
Çelenk şöyle devam etti:
“Son seçimde uygulanan Seçim İttifak Kanunu Cumhur İttifakı’nın çok övdüğü bir kanundu. Artık bu dediklerini boşa çıkaracak bir husus ile karşı karşıyayız. İttifaklar aslında anlamsızlaşacak üzere görünüyor.”
Söz konusu husus:
MADDE 2- 2839 sayılı Kanunun 34 üncü hususunun birinci fıkrasında yer alan “ittifakların” ibaresi “ittifakı oluşturan partilerin” biçiminde değiştirilmiş; üçüncü fıkrada yer alan “ittifakların ve”, “ve ittifakların” ve ittifaklara” ibareleri unsur metninden çıkartılmış, son fıkra aşağıdaki biçimde değiştirilmiştir.
“İttifakın aldığı oy toplamı ülke barajını geçtiği takdirde, seçim etraflarında milletvekili hesabı ve dağılımı, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim etrafında almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak bu hususun üçüncü fıkrasına nazaran yapılır. “
‘Eski sisteme dönmüş olduk’
Selçuki ise unsur hakkında şu değerlendirmeyi yaptı:
Tasarıda getirilen değişiklikle birlikte artık seçim bölgelerinde ittifakların oyları kümülatif olarak hesaplanmayacak her partinin oy oranına nazaran milletvekili dağılımı yapılacak. Eski sisteme dönmüş olduk böylelikle.
İki tane sonucu var bunun. Birincisi, muhtemelen ittifaklar bir ortada kalacaksa -Millet İttifakı için- küçük partiler muhtemelen kritik kurmayları için ÂLÂ Parti ve CHP’nin listelerinde yer alacaklar. Cumhur İttifakı’nın küçük partisi için de riskler barındırdığını milletvekili sayısı bakımdan altını çizmek lazım.
‘İttifak içerisindeki pazarlıklar daha çetin hale gelecek’
Çelenk’in “6 parti açısından bunun eza mı yaratacağını düşündüler?” sorusuna da cevap veren Selçuki şunları söyledi:
“Kuşkusuz o denli düşünmüşlerdir. Zira Millet İttifakı’nın en değerli özelliği içeride bulunan partilerin zayıf oldukları coğrafyalarda desteklemeleri. Böylelikle daha fazla milletvekili çıkarma bahtları oluyordu. Bu değişiklikle birbirlerine sağladıkları takviye ortadan kalkıyor. Bu da Cumhur İttifakı’nın Millet İttifakı’na karşı kaybedeceği vekilliklerin önüne geçiyor.
İkincil tesiri ise ittifak içerisindeki pazarlıkları daha çetin hale getireceği de aşikar. Zira bu noktadan sonra ittifak içerisinde bulunan daha küçük partilerin daha büyük partilerin listesinde yer aramaları gerekecek.
Biraz bölgesel bir baraj oluşuyormuş üzere bir sonuç oluşuyor. “
‘Kağıt üzerinde adil üzere duruyor’
Selçuki, Çelenk’in “Seçim Şuralarının atanmasıyla alakalı bir unsuru var yeni teklifin. Kura ile belirlenen bir sisteme geçiyor. Bunun alanda bir tesiri olur mu?” sorusuna da karşılık verdi. Şöyle konuştu:
Kağıt üzerinde daha adil bir metotmuş üzere duruyor. Uygulamada ne üzere nüanslar var şu basamakta kıymetlendirmek mümkün değil.
‘Sandık başına yönelik maksat mi?’
Madde 7 değişikliğinden kelam eden Çelenk, “Bizim seçimler dünyada kağıt üzerinde en adil seçimler olabilir. Zira partilere sandık başında sınırsız yetki verir. Husus 7’de ‘Sandık heyetine üye bildirme hakkı olan bir parti; oluru olmadan diğer bir parti üyesini sandık konseyi üyesi olarak gösteremez’ diyor. Sandık başına yönelik bir gaye mi var burada?” tabirini kullandı.
Selçuki ise şunları söyledi:
Sandık Şurası’ndaki insan sayısını minimumda tutulmasına sebep olur bu. Buna yönelik bir şey olduğunu görüyorum. Sandık Konseyi’ndeki şeyin azamî olmasını mahzurlar bu.
Bir yandan da müşahitler o gün orada kartlar dağıtılarak sayım sürecine dahil olabiliyor. Sandık güvenliği bakımından fiili bir risk oluşturur mu bu emin değilim. Alanda herkes birbirine verir müşahit kartını. Sandık güvenliği açısından çok bir tesiri olacağını değerlendirmiyorum.
‘İttifakların bölünme ihtimali ortaya çıkar mı?’
İttifaklar da bulunma motivasyonunu azalttığı kesin. Seçim aritmetiği bakımında ittifakta olmanın bir avantajı olmakla bir arada, birlikte olmanın seçmen nezdinde bir moral motivasyonu da var. Onun ötesinde de bir moral, motivasyon kaynağı olduğu aşikar. Her ne kadar ittifakların bu milletvekili dağılımı bakımından avantajı gitse de partilerin birbirine olan bağını azaltmış değil. Tersine küçük partileri büyük partilere daha da bağımlı hale getiriyor.
