Ekonomist ve Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mahfi Eğilmez, dünyadaki gelişmelerin doların tahtını sarsacak nitelikte olduğunu lisana getirdi. Bunlardan birincisi Amerika Birleşik Devletleri’ne karşı önemli yansılar olması ve ikincisinin Çin’in çok büyük bir güç olarak gelmesi değerlendirmelerinde bulundu. Eğilmez, “Mesela Japonya, dünya ikincisi pozisyonundayken bir ABD’ye yetişemedi lakin Çin yetişti. Şu anda Yuan’da ister istemez ABD’nin istememesine karşın CDR sepetine girerek rezerv para haline geldi” dedi.
Her geçen gün Yuan’ın güçlendiğini lisana getiren Mahfi Eğilmez, dünya ticaretinin 1 numaralı ülkesinin bugün Çin olması nedeniyle yükün o tarafa gerçek kaydığına dikkat çekti. Ayrıyeten hacimleri 2 trilyon dolar civarında olan kripto paralarında doların gücünü sarstığını belirtti. Üçüncü nedeni de Rusya’nın swift sisteminden dışlanmasına karşılık doğalgazını rubleyle satacağını açıklamasıyla rubleye bir talep yaratılması olduğunu lisana getirdi. Mahfi Eğilmez, “Öyle iddia ediyorum ki dünyanın geleceğinde uzun vadede dolar egemenliğini sürdüremeyecek, bölgesel rezerv paralar oluşacak. Mesela Asya’da Uzakdoğu’da Çin Yuan’ı giderek dual para sistemine gelecek” değerlendirmesinde bulundu.
‘Türkiye; Rusya ve Ukrayna ile barter yapmalı’
Eski Devlet Bakanı Prof. Dr. Işın Çelebi de 10 sene daha doların rezerv para olabileceğini söyledi. Lakin 2030’da Çin’in dünyanın bir numaralı ekonomik ve siyasal gücü olacağı öngörüsünü paylaşarak o vakit doların daha çok tartışılacağını ve Çin Yuanı’nın daha tesirli olacağını lisana getirdi. Işın Çelebi ayrıyeten Türkiye’nin Ukrayna ve Rusya ile barter mutabakatları yaparak, ruble, Türk lirası ve Ukrayna parasının bütün eserleri karşılıklı olarak temin edebilir hale gelmesi gerektiğini söyledi. Çelebi, “Ukrayna halkı da Rus halkı da açlık çekmemeli. Bu barışın gelmesini de hızlandırabilir ve Türkiye’nin aktifliği açısından da önemli” diye konuştu.
‘Barışın temini için petrol ve silah satışlarını sıfırlamak lazım’
Prof. Dr. Işın Çelebi, bu bölgesel savaşları teknolojik gelişmeler sonunda gelişen silah sanayisinin teşvik ettiğini, artan petrol fiyatları nedeniyle de Rusya için avantajlı bir durum oluşturduğunu ve kısa devirde bitmesini istemeyeceğini söyledi. “Bunu o kadar somut görüyoruz ki” diyen Işın Çelebi, “Çelebi, Ukrayna-Rusya savaşında barışı sağlamak için petrol ve silah satışını sıfırlamak gerektiğini belirtti. Bunun kabul edilebilir olmadığının farkında olduğunu lakin Birleşmiş Milletler şayet Birleşmiş Milletler ise ve bir iş yapacaksa silahı sanayisine dur diyebilmeli, o gücü kendinde bulabilmeli. Petrol savaşlarında herkesin gereksinimi kadar petrolü vermeli. OPEC, evvelden olduğu üzere petrol satımını kısıtlamalı” tekliflerinde bulundu.
‘Enerji ve besin güvenliği arzı dünyanın en büyük problemi’
Yaptıkları bir araştırmaya nazaran dünyada iki temel ögenin ön plana çıktığına değinen Prof. Dr. Işın Çelebi, birincisinin besin arz güvenliği ikincisinin ise güç arz güvenliği olduğuna dikkat çekti. Işın Çelebi. “Petrol, doğal gaz ve kömür, uzun yıllardır vazgeçilmeye çalışılan yakıtlar. Alternatif güç kaynakları bulunacağı söylendi maalesef bulunamadı. 1972-73 de birinci petrol krizi başladığında petrolün varili 2.5 dolardı. Bittiğinde 1974 yılında 11 dolardı. Bugün petrolün varili 110 dolarla 120 dolar ortasında dalgalanıyor yani Petrol krizinin başladığı yıllara nazaran yaklaşık 10 kat artmış vaziyette. Petrol fiyatı da ve tüketimi de artmış vaziyette. Bu yüzden de güç arz güvenliği çok değerli bir pozisyonda devam ediyor. Petrol üretmeyen ülkelere de önemli biçimde yük geliyor. Bu Türkiye’de yaşadığımız sıkıntılardan birisi. İkincisi de besin arzı güvenliği sorunu. Dünyanın temel sorunu haline geldi. Artık paranız olsa bile buğday, arpa ya da mısır alamıyorsunuz. Mısır alamayınca yem yapamıyorsunuz hayvancılığınız ölüyor” dedi.
‘Dünya 2023’te ekonomik sakinliğe girecek’
Dr. Mahfi Eğilmez, dünyanın 2023’ e yanlışsız bir de resesyonla karşı karşıya kalacağını öngörerek “Enflasyonun bu kadar hızlandığı, tedarik zincirlerinin kırıldığı, arz istikametinde dertlerin olduğu bu türlü bir ortamda artık para basarak da bu işin devam edemeyeceği çok açık. FED, faiz artırmaya başladı. İngiltere ve Kanada’da başladı. Mecburen Avrupa’da faiz arttırmaya başlayacak” dedi. 2023’te gelişmiş ülkeler yavaş yavaş nakdî sıkılaştırmaya ve resesyona gideceğini ve bütün bunların sonucunda da büyümeyi yavaş yavaş kaybedeceklerini belirtti.
Prof. Dr. Işın Çelebi ise bununla gayretin tek yolunun, Türkiye’nin ihracatını ve döviz kazandırıcı hizmetlerini geliştirmesi olduğunu söyledi. Bütün bu yıkıntının savaştan tekrar yapılacağını hatırlatarak, “Türkiye bir yandan turizmi geliştirmeli, beyin göçünü kendine yönlendirmeli ve Türk müteahhitlik hizmetleri dahil ihracat gelirlerini artırmalı. Bu alanlara yatırım yaparsa önemli bir sinerji yaratabilir diye düşünüyorum” dedi.
