Çocukların oyun sesleri.
Tabaklarını sıyıran kaşıkların sesleri.
Baş başa vermiş genç bayanların dertleşme sesleri.
Mülteci çadırının muşambasına serpiştiren kar ve yağmur sesleri.
Çadırın içi Anadolu’da bir dinlenme tesisindeki görüntüyü andırıyor. Güya otobüsün hareket saati bu yörede hiç konuşulmamış bir İstanbul Türkçesiyle birazdan anons edilecek ve yolcular koltuklarına geri dönecek. Herkes sandalyesinde emaneten oturuyor.
Yuvhenya, bütün bu kakafoni içerisinde, dünyada ikisinden öbür canlı yaşamıyormuşcasına kafesteki kedisiyle ilgileniyor.
Sordum:
“Yoksa hasta mı?”
– Stress oldu.
– Niye?
– Savaştan dolayı…
Huzur içinde yaşlanma ve ölme hakkı elinden alınan; kızı, torunu ve kedisiyle ilticaya mecbur edilen Yuvhenya, geride bıraktığı Kiev’i şöyle anlatıyor:
“Savaştan ve savaşı organize edenlerden nefret ediyorum. Zira ülkemi terk ettim. İnsanlarımızı öldürdüler, kentlerimizi yok ettiler. Her saat bombalanıyorduk. Geceleri uyuyamıyorım. Artık buradayım.”
Şimdi burada ve mülteci çadırında.
Kedisine kederleniyor.
Rusya’nın, kendisinden güçsüz olan Ukrayna’ya çok gördüğü merhameti; Yuvhenya, 70 yaşına merdiven dayamış bu ihtiyar bayan, bakıma muhtaç kedisinden esirgemiyor. Yuvhenya, kuşku yok ki Siret’teki Sırat’ı geçenlerden oldu.
Ukrayna-Romanya’ya yardım hattı
Ukrayna ile Romanya’yı ayıran Siret Hudut Kapısı’ndan, Rusya’nın işgale başladığı 24 Şubat’tan bu yana her gün binlerce mülteci geçiyor. Otobüslerle ve özel araçlarla hududa ulaşan bayanlar, çocuklar ve ihtiyarlar saatlerce kar altında ve ayazda bekledikten sonra içeriye alınıyor.
Romanya’nın Suceava kentine açılan hudut kapısının iki yanında konaklama ve yardım çadırları heyeti.
Say ki panayır yeri.
Yahudi yardım kuruluşu, Rumen Ortodoks Kilisesi ve Kızılhaç ile Romanyalı yardım dernekleri fiyatsız sıcak yemek, içecek, meyve ve giysi dağıtıyor. Yardım tertibinde devlet ve bağlı kuruluşlar bakımından Türkiye öne çıkıyor.
AFAD, döner ve Mercimek çorbası sunuyor.
Sağlık Bakanlığı’na bağlı UMKE, çadır hastane kurmuş.
Diyanet Vakfı taşınabilir aracıyla hizmet veriyor.
İzmitli bir küme emekli asker ve polisin kurduğu TİM Arama Kurtarma Gönüllüleri de kısıtlı imkanlarla imdada koşuyor.
Türkiye otobüsünde hüzün
Dış İşleri Bakanlığı, Kiev’den ve Lviv’den otobüslere bindirdiği Türkleri, birinci derece akrabası Türk olan Ukraynalıları, kimi Azerbaycanlıları ve Türkmenistanlıları Romanya hududundaki Çernivtsi kentine taşıyor. Çernivtsi’den doldukça kalkan otobüslerle Bükreş üzerinden Türkiye’ye naklediyor.
Otobüslerden birinde, bir Türkle evli olan Elina ile karşılaştım.
Yanında kız kardeşi Tamara var.
Lviv’de anneleri, teyzeleri ve anne annelerini bırakarak, yola çıkmışlar.
Elina’ya, “Savaş nasıl ve ne vakit biter?” diye sordum.
“Mucize bekliyoruz” diye cevap verdi.
“Çünkü Ukraynalıyım…” dedi.
Durdu.
Gözleri doldu.
Ağlayarak devam etti:
“Memleketimin yok olmasını istemiyorum. Vatandaşlarımızın dönmesini istiyorum. Annem, teyzem ve anneannem gelmedi. Onlar Ukrayna’yı bırakmak istemiyor.”
Aynı anda genç Tamara’nın gözleri yaşardı.
Yan koltuktaki Cemil Aksu‘nun da…
Aksu, tastamam 32 yılını bırakarak gidiyor.
“Biter bitmez dönerim. Ancak biteceğini varsayım etmiyorum. Uzun sürer. Afganistan’a dönebilir” diyor.
Otobüste Türk damatlar, Ukraynalı gelinler ve çocukları var.
Kimi İstanbul’a gidiyor, Aydın’a varacak kimi.
‘Barış değil, savaş getirdi’
Bir de Mehmet Bal üzere kendi aracı ve imkanıyla Türkiye’ye ulaşmaya çalışanlar var.
Bal, 17 yıldır yaşadığı Kiev’i terk ederken, roket isabet eden apartmanları ve yıkılmış meskenleri gördü. Bombardıman ve siren sesleri işitti yol uzunluğu. Bir küme arkadaşıyla konvoy yaparak, askerler ve milislerin kurduğu barikatları can korkusu içinde geçip Çernivtsi’ye vardı. İki gün kadar otomobilde uyudu.
Bu kentte komşusu olan Ukraynalı bir aileyle buluştu.
Bal, Ukraynalıları İstanbul’da otele bırakacak.
Ardından İzmir’e gidecek.
Taksici Abdullah Akgül ve eşi Oksana, Rusya’nın bombardımana tuttuğu kuzeydeki Çernikov’dan yaşıyormuş. Üç gün bir kilisede konakladıktan ve hudutta 19 saat bekledikten sonra Romanya’ya geçmişler.
Akgül’e nazaran…
Çernikov’da çatışmalar sürüyor. Çocuk Esirgeme Kurumu’ndan hastanelere varıncaya dek her kurum amaç alınıyor. Bir sıhhat ocağının önüne füze düştü ve neyse ki patlamadı.
Akgül:
“Putin diyor ki ‘Ben dünyaya barış getireceğim.’ Aslında herkes barış getirmek istiyor. Barış getirmek, gerçekte savaş getirmek demek. Siviller gaye alınıyor. İnsanların yiyeceklerini çalıyorlar. Azap var.”
Eşi ise Oksana, Ukrayna’da Ruslara etnik paklık yapıldığı suçlamalarını reddediyor.
Babaannesinin Rus olduğunu söylüyor.
“Yalan! Bizim ülkemizde doğuştan Rusça konuşanlar var. Mesela, babaannem. Kimseyi bize karşı müdafaalarına gerek yok” diyor.
Ruslar da kaçıyor
Sevgilisi Ertuğrul ile aylar sonra Romanya’da buluşabilen Dalya, Ukrayna’da Rusların çoğunlukta olduğu Harkov’da doğup büyümüş. Savaşa kadar Lviv’de yaşıyordu. Beraberinde annesi Valentina, kızı Milana var.
Dalya’ya Ruslara ayrımcılık uygulanıp uygulanmadığını soruyorum.
Şaşırıyor.
“Annem bir Rus” diyor.
Kendisinin de Rusça konuştuğunu kaydediyor.
Lviv’de Ukraynaca konuşulduğu halde sorun yaşamadığını söylüyor.
“Putin’in dediği üzere ayrımcılık olsaydı insanlara batıya değil, Rusya’ya kaçardı. Hiç kimse Rusya’ya gitmeye çalışmıyor, Rusya’yı istemiyor” diyor.
Ukraynalı mültecilerin sırat köprüsü olan Siret Hudut Kapısı’nı dün gerimizde bırakıp Ukrayna’ya geçtik. Yollardaki barikatların ortasından geçerek, kuzeye ilerliyoruz.
